Η Μουσική Μπαρόκ

Κατηγορία: Ιστορία Μουσικής
0
0
0
s2sdefault

Μουσική Μπαρόκ ονομάζεται η μουσική που εντάσσεται στην γενική καλλιτεχνική τεχνοτροπία που ονομάζεται Μπαρόκ και αναπτύχθηκε πρώτα στην Ιταλία κατά τον 17ο αιώνα και εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη. Είναι ένας ρυθμός πολύπλοκος, γεμάτος, εντυπωσιακός, σε αντίθεση με την ηρεμία και γαλήνη που επικρατούσε στην Αναγέννηση, αλλά και οργανωμένος και κωδικοποιημένος, χωρίς την κουραστική φόρτιση του 15ου αι. Η τέχνη του Μπαρόκ εντυπωσιάζει, συγκινεί και διεγείρει τη φαντασία με τον πλούτο των διακοσμήσεων. Οι μουσικές κατακτήσεις της εποχής αυτής είναι:

  • Η δημιουργία της όπερας με ενέργειες μιας ομάδας μουσικών που έφτιαξαν έναν όμιλο με το όνομα "Φλωρεντιανή Καμεράτα" με σκοπό την αναβίωση της Αρχαίας Ελληνικής τραγωδίας και με πρώτο δημιουργό τον Τζάκοπο Πέρι (1561-1633) που έγραψε σαν πρώτες όπερες τη "Δάφνη" (1597) και την "Ευρυδίκη" (1600).
  • Τα πρώτα στοιχεία που έδειχναν τη μετάβαση από την πολυφωνία στην ομοφωνία. Για περίπου 150 χρόνια οι δύο αυτές τεχνικές συνυπήρχαν. Ιδιαίτερα προς το τέλος της εποχής αυτής ο Γ. Σ. Μπαχ ήταν αυτός που κράτησε σαν από πείσμα την πολυφωνία στο προσκήνιο και μάλιστα γράφοντας μερικά από τα ωραιότερα έργα που είχε δώσει και ο ίδιος αλλά και η μουσική τέχνη γενικότερα.
  • Τα μουσικά όργανα παρουσίασαν εξελίξεις και βελτιώσεις αλλά υπήρχαν και εφευρέσεις νέων οργάνων (οι Γκουαρνέρι και οι Στραντιβάρι ήταν δύο από τις σημαντικότερες οικογένειες κατασκευαστών οργάνων της εποχής αυτής)
  • Πολλές κοσμικές μουσικές φόρμες αναπτύχθηκαν την εποχή αυτή όπως η Καντσόνα, η Τοκάτα, η Συμφωνία που αρχίζει να επικρατεί με τη μορφή που της έδωσε ο Αλεσσάντρο Σκαρλάττι (1660-1725), η Σουίτα, η Φούγκα, η Πασσακάλια, το Καπρίτσιο, η Τριο-σονάτα κ.ά. και θρησκευτικές όπως η Καντάτα και το Ορατόριο.

Συνθέτες

Οι συνθέτες της εποχής Μπαρόκ με σημαντικό έργο ήταν πολλοί:

  • Τομάζο Αλμπινόνι (1671-1750) Ιταλός
  • Αντόνιο Βιβάλντι (1678-1741) Ιταλός
  • Κλάουντιο Μοντεβέρντι (1567-1643) Ιταλός
  • Τζιοβάνι Μπατίστα Περγκολέζι (1653-1713) Ιταλός. (Η όπερά του «Η υπηρέτρια κυρά» που ανήκει στην Όπερα Μπούφα, ήταν η αφορμή για μια διαμάχη που ξέσπασε ανάμεσα στους υποστηριχτές της ελαφριάς αυτής όπερα και στους οπαδούς της Γαλλικής όπερας. Επειδή στη διαμάχη αυτή ενεπλάκη και το βασιλικό ζεύγος και η βασίλισσα ήταν με το μέρος της όπερας Μπούφα ενώ ο βασιλιάς με τη Γαλλική όπερα, οι αντιδικίες οδηγούσαν συχνά σε φυλακίσεις, εξορίες, μονομαχίες και ξυλοδαρμούς).

Ο Τομάζο Τζιοβάννι Αλμπινόνι (ιτ. Tomaso Giovanni Albinoni, 8 Ιουνίου 1671 – 17 Ιανουαρίου 1751) ήταν Ιταλός συνθέτης της μπαρόκ μουσικής. Μεγάλο μέρος του έργου του αποτελείται από όπερες, ενώ είναι ιδιαίτερα γνωστά και τα κονσέρτα για όμποε που συνέθεσε. Η οργανική μουσική του θεωρείται πως επηρέασε το έργο του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, ο οποίος έζησε την ίδια περίοδο με τον Αλμπινόνι.

Ο Τζοβάνι Μπαττίστα Περγκολέζι ή Τζανμπαττίστα Περγκολέζι (ιταλ. Giovanni Battista Pergolesi, 4 Ιανουαρίου 1710 - 17 Μαρτίου 1736) ήταν Ιταλός συνθέτης, βιολιστής και οργανίστας. Γεννήθηκε στο Τζέζι στις 4 Ιανουαρίου 1710 και σπούδασε στο ωδείο της Νάπολης. Έγραψε την κωμική όπερα Υπηρέτρια Κυρά (La Serva Padrona), γνωστή γιατί το ανέβασμά της στο Παρίσι το 1752 υπήρξε η αφορμή του «πολέμου των μπουφόνων», ανάμεσα στους οπαδούς της "ευχάριστης μουσικής" και στους οπαδούς της "καθαρής μουσικής". Άλλα έργα του είναι: Stabat Μater (για δύο φωνές, έγχορδα και μπάσο κοντίνουο), δύο κοντσέρτα για φλάουτο, έγχορδα και μπάσο κοντίνουο και οι όπερες Σαλούστια, Ο υπέροχος αιχμάλωτος, Ο Αδριανός στη Συρία, Ολυμπιάδα, Ο ερωτευμένος καλόγερος (σε ναπολιτάνικο ιδίωμα) και Φλαμίνιο. Πέθανε πρόωρα σε ηλικία 26 ετών από φυματίωση στις 17 Μαρτίου 1736.

 (Το 2017 στο 4ο Χορωδιακό Εργαστήρι "Τραγουδώντας με τα φτερά της Νίκης" που διοργάνωσε το Σύλλογος Φίλων Μουσικής Σαμοθράκης 'Αρμονίας Γένεσις" είχαμε τη χαρά και τη τύχη να ανεβάσουμε το παραπάνω έργο σε διεύθυνση του αγαπημένου μας μαέστρου Αντώνη Κοντογεωργίου. Ακούστε στον παρακάτω σύνδεσμο: 

https://www.facebook.com/antonis.kontogeorgiou/videos/1455089401201140/UzpfSTE2NjUwNTgwOTcxMzU0Nzk6MjA2NzM0NTkzMDI0MDAyNQ/

Ο Αλεσσάντρο Σκαρλάττι (ιτ. Alessandro Scarlatti, 2 Μαΐου 1660 – 24 Οκτωβρίου 1725) ήταν Ιταλός συνθέτης της εποχής μπαρόκ. Έγραψε πλήθος όπερες και καντάτες δωματίου, ενώ θεωρείται ο «πατέρας» της Ναπολιτάνικης όπερας. Οι γιοί του, Ντομένικο και Πιέτρο Φίλιππο έγιναν επίσης γνωστοί συνθέτες. Ο Σκαρλάττι γεννήθηκε στο Παλέρμο, μέρος του τότε Βασιλείου της Σικελίας. Υπήρξε μαθητής του Τζιάκομο Καρίσσιμι στη Ρώμη, όπου και παρουσιάστηκε η πρώτη του όπερα, Gli Equivoci nell sembiante το 1679.

Ο Τζουζέππε Ντομένικο Σκαρλάττι (ιτ. Giuseppe Domenico Scarlatti, 26 Οκτωβρίου 1685 – 23 Ιουλίου 1757) ήταν Ιταλός συνθέτης της εποχής μπαρόκ. Είναι γνωστός κυρίως για τις 555 σονάτες του για πληκτροφόρα, αν και -όπως ο πατέρας του Αλεσσάντρο Σκαρλάττι- έγραψε πολλά έργα διαφόρων ειδών. Το ύφος του θεωρείται προάγγελος της Κλασσικής περιόδου της μουσικής, καθώς μεταξύ άλλων έδειξε το δρόμο προς τη φόρμα σονάτας.

Ο Ζαν Μπατίστ Λυλί (1632-1687) Γάλλος: (Jean-Baptiste Lully, 28 Νοεμβρίου 1632 - 22 Μαρτίου 1687) ήταν Γάλλος συνθέτης ιταλικής καταγωγής, ο οποίος πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του εργαζόμενος στην αυλή του Λουδοβίκου ΙΔ΄ της Γαλλίας. Θεωρείται ο πατέρας του γαλλικού ύφους της Μπαρόκ μουσικής, αποκηρύσσοντας κάθε ιταλική επιρροή στη γαλλική μουσική του 18ου αιώνα.

Ο Τζιρόλαμο Αλεσάντρο Φρεσκομπάλντι (Girolamo ή Gerolamo ή Girolimo ή Geronimo Alessandro Frescobaldi, Φερράρα 9 Σεπτεμβρίου [i] 1583 – Ρώμη 1 Μαρτίου 1643) ήταν Ιταλός συνθέτης, οργανίστας και δάσκαλος της ύστερης Αναγέννησης και του πρώιμου Μπαρόκ, από τους σημαντικότερους των συγκεκριμένων περιόδων. Παιδί-θαύμα, ο Φρεσκομπάλντι σπούδασε με τον Λ. Λουτσάσκι (Luzzasco Luzzaschi) στη Φερράρα, αλλά επηρεάστηκε από διάφορους συνθέτες, όπως τους Α. Μαγιόνε (Ascanio Mayone), Τ. Τραμπάτσι (Giovanni Maria Trabaci) και Κ. Μέρουλο (Claudio Merulo). Διορίστηκε οργανίστας στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, διακεκριμένη θέση που διατήρησε από το 1608 μέχρι το 1628 και, πάλι, από το 1634 μέχρι τον θάνατό του. [8] Οι τυπωμένες συλλογές του Φρεσκομπάλντι περιέχουν μερικές από τις σημαντικότερες μουσικές του 17ου αιώνα. Το έργο του επηρέασε μεγάλα ονόματα της έντεχνης δυτικής μουσικής, όπως τους Φρόμπεργκερ, Πέρσελ και Μπαχ. Κομμάτια από τη διασημότερη συλλογή του για το εκκλησιαστικό όργανο, Fiori musicali (1635), χρησιμοποιήθηκαν ως πρότυπα αυστηρής αντίστιξης, ακόμη και μέχρι τον 19ο αιώνα.

Ο Φρανσουά Κουπρέν (γαλ.: François Couperin, 10 Νοεμβρίου 1668 – 11 Σεπτεμβρίου 1733) ήταν Γάλλος συνθέτης, οργανίστας και τσεμπαλίστας της μπαρόκ περιόδου. Γνωστός και ως Couperin le Grand (Κουπρέν ο Μέγας) καταγόταν από μια μεγάλη οικογένεια μουσικών, εξέχον μέλος της οποίας ήταν και ο θείος του, Λουί Κουπρέν.

Ο Χένρυ Πέρσελ (1656-1695) Άγγλος (αγγλ. Henry Purcell, περ. 10 Σεπτεμβρίου 1659 - 21 Νοεμβρίου 1695) ήταν Άγγλος συνθέτης και οργανίστας της εποχής του Μπαρόκ. Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους Άγγλους συνθέτες, τόσο διότι ανέπτυξε ένα εξαιρετικά ιδιότυπο "Αγγλικό" ύφος, όσο και για την ισορροπία που διακρίνει τα φωνητικά του έργα.

Ο Ντήτριχ Μπουξτεχούντε (Dietrich Buxtehude, 1637 – 9 Μαΐου 1707)[9] ήταν Δανός οργανίστας και συνθέτης της μπαρόκ περιόδου. Τα έργα του για όργανο αποτελούν σημαντικό μέρος του βασικού ρεπερτορίου του οργάνου και εκτελούνται συχνά σε ρεσιτάλ και λειτουργίες. Συνέθεσε σε μία ευρεία ποικιλία φωνητικών και οργανικών ιδιωμάτων και το ύφος του επηρέασε έντονα πολλούς συνθέτες, μεταξύ των οποίων τον Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ και τον Γκούσταβ Μάλερ[10]. Σήμερα, ο Μπουξτεχούντε θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες του μέσου μπαρόκ στη Γερμανία[11].

Ο Ζαν Φιλίπ Ραμώ (Jean-Philippe Rameau, 25 Σεπτεμβρίου 1683 – 12 Σεπτεμβρίου 1764) ήταν Γάλλος συνθέτης και θεωρητικός της μουσικής, από τους πλέον σημαντικούς της εποχής του Μπαρόκ. Διαδέχτηκε τον Ζαν Μπατίστ Λυλί ως κυρίαρχος συνθέτης όπερας, καθώς και -μαζί με τον Φρανσουά Κουπρέν- έργων για τσέμπαλο.

Ο Γκέοργκ Φίλιπ Τέλεμαν (Georg Philipp Telemann, Μαγδεβούργο, 24 Μαρτίου 1681 - Αμβούργο, 25 Ιουνίου 1767) ήταν σπουδαίος Γερμανός συνθέτης της μπαρόκ μουσικής, του οποίου το έργο γεφυρώνει το ύστερο μπαρόκ με την πρώιμη κλασική μουσική εποχή. Υπήρξε ένας από τους κορυφαίους συνθέτες της εποχής του, ανανεωτής της γερμανικής μουσικής και καινοτόμος, με σημαντική συμβολή επίσης στη μουσική εκπαίδευση και θεωρία[18]. Δραστηριοποιήθηκε, αναλαμβάνοντας υψηλές θέσεις, στη Λειψία, στο Ζάρυ, στο Άιζεναχ και στη Φρανκφούρτη, πριν εγκατασταθεί το 1721 στο Αμβούργο ως Κάντορας και μουσικός διευθυντής.